به جرات میتوان ادعا کرد که تمامی شرکتهای صاحب نام تولیدی دنیا، نه تنها سعی دارند که محصولات خود را در بازار بزرگ و پر مخاطب هند عرضه کنند، بلکه برخی از آنان سعی دارند تا طراحی بستهبندی قدرت مندی نیز داشته باشند. مدیریت حرفهای و یک پارچه این سایتها باعث شده که تمامی کشورهای عضو ASEAN کارهای طراحی بستهبندی خود را با قیمت بسیار مناسب در هند به انجام رسانند.
صنعت بستهبندی هند در دهههای ۱۹۶۰، ۷۰ و ۸۰ میلادی تفاوت اساسی با وضعیت فعلی آن داشت. درب بطریهای تولیدی در این کشور نه تنها به راحتی باز نمیشدند بلکه شما مجبور بودید تا با استفاده از یک اره یا چاقوی تیز درب بطری را ببرید. محصولات مایع تماما در بسته بندیهای بسیار ضعیف عرضه میشدند و تقریبا تمامی آنها به بیرون از بسته تراوش میکردند. حتی بعضی اوقات مصرفکننده مجبور بود تا با استفاده از یک میخ و چکش درب یک بطری یا قوطی را باز نماید.
وضعیت برچسب محصولات نیز بهتر از خود بستهبندی نبود و تمامی برچسبها با استفاده از چسبهای نامرغوب و به صورت بسیار ناشیانه و بیدقت بر روی محصولات نصب میشدند. در مورد انتخاب نامها یا طراحی گرافیکی بر روی برچسبها اگر چیزی نگوییم، بهتر است. طراحیها بسیار ابتدایی بودند و ابعاد آن نیز بسیار غیرحرفهای بود. البته تمامی مشخصاتی که برشمردیم، مختص به یک بازار کاملا جهان سومی و محصور در محدودیتهای خود بود که در آن زمان و با آن شرایط کشور هند، سازگاری کامل داشت.
اما اکنون شرایط بسیار متفاوت است. از آن زمان تا کنون تغییرات بسیاری در سیاستهای کلی هند صورت پذیرفته و هم اکنون این کشور به مرکز توجه همگان در بسیاری از زمینههای علمی و صنعتی از جمله IT تبدیل شده است. این تغییرات مثبت در زمینه بستهبندی نیز صورت پذیرفته و وضعیت کنونی هند در این صنعت از آن چه در ابتدای این مطلب آمد، بسیار تغییر کرده است تا جایی که برخی از شرکتهای بزرگ دنیا همچون Procter & Gamble تمامی فعالیتهای طراحی بستهبندی خود را در مراکز طراحی بستهبندی هند به انجام میرسانند. چنین شرکتهای بزرگی، نیازمند حداکثر امکانات برای انجام کارهایشان هستند و وقتی که کاری را به شرکت دیگری سفارش میدهند، فقط و فقط طرحی را میخواهند که خود ارائه دادهاند و در این زمینه بسیار جدی هستند. این مراکز به حدی کار خود را حرفهای انجام میدهند و مجهز هستند که قادرند طراحی بستهبندی را دقیقا بر طبق سفارش مشتری و با کیفیت بالا تولید نمایند. حتی برای محصولاتی که قرار است خارج از مرزهای این کشور به فروش برسند.
نمونه بستهبندی محصولات سفارش شده توسط Procter & Gamble
یکی از شرکتهای معتبر فعال در زمینه طراحی بستهبندی در هند، شرکت maxicare است. این شرکت نه تنها کشورهای آسیایی و حوزه اقیانوس آرام بلکه کشورهای آمریکایی و اروپایی را نیز در تمامی زمینههای طراحی بستهبندی تغذیه میکند. مدیران این شرکت معتقدند که یک بستهبندی موفق، بستهبندی است که مخلوطی از مهندسی، خلاقیت و بازاریابی باشد و در این زمینه، این معجون تا حد امکان باید خاصیت منحصر به فرد خود را حفظ نماید. در حقیقت رمز برتری Maxicare نیز در همین نکته نهفته است. این شرکت طراحیهای خود را با استفاده از مهندسی و خلاقیت بالا و با قیمتی بسیار مناسب و در حداقل زمان ممکن به مشتریانش ارائه میدهد. گفتنی است که قیمت تمام شده کارهای Maxicare حداقل ۳۰ درصد از مشابه اروپایی یا آمریکایی خود پایینتر است. باید اذعان داشت که این شرکت در زمینه به کارگیری خلاقیت در انجام امور، هیچ چیزی از شرکتهای معتبر اروپایی کم ندارد و به دلیل تشابهات فرهنگی که هند با کشورهای عضو گروه ASEAN دارد، آنها قادرند درک بهتری از خواستههای آنان داشته باشند و سفارشات اعضا ASEAN را به بهترین شکل ممکن انجام دهند.
اگر نگاهی دقیقتر به نوع طراحی انجام شده در بستهبندی محصولات هندی بیاندازیم، به راحتی میتوانیم به انقلاب خاموشی که در این صنعت در کشور هند در حال به وقوع پیوستن است، پی ببریم. از جمله مهمترین شواهدی که میتوان برای این ادعا عنوان نمود، تنوع، سلیقه و گسترگی پوشش این صنعت میباشد. حتی نوع طراحی در نظر گرفته شده برای قالب دستگاهها نیز جالب توجه میباشد چرا که محصولات تولیدی تماما نه تنها از جذابیتهای ظاهری مناسبی برخوردارند بلکه در فاز تولید نیز، کار را برای تولیدکننده و در فاز مصرف، استفاده را برای مصرفکننده بسیار تسهیل ها،ند.
استفاده مناسب صنعت طراحی هند از تجهیزات چاپ منتج به تولید برچسبهایی چشم نواز با چاپ مشخصات و نام محصول در زبانهای مختلف و مطابق با زبان بازار هدف، شده است. همین خلاقیت در کار است که باعث شده طیف گستردهای از محصولات آرایشی، بهداشتی، شوینده، پاککننده و عطریات، طراحیشان در این کشور انجام شود. طراحان در هند، اقدام به طراحی چندین بستهبندی برای یک محصول ها،ند ولی در حقیقت تمامی آنها از یک طرح اصلی الهام گرفته شده و تنها اندکی با یکدیگر اختلاف دارند.
هر زمان که یک شرکت سفارشی برای آنان داشته باشد، نسخه مناسب با شرایط مختلف بازار هدف انتخاب و تغییراتی بر روی آن اعمال میشود و به این صورت کار سریعتر و در عین حال باب طبع سفارش دهنده آماده میشود. در بسیاری از مواقع شرکت سفارش دهنده از یک کشور دیگر، خواهان طراحی محصولی برای ارائه به بازار یک کشور ثالث میباشد، در این چنین مواقعی، درک صحیح از فرهنگ بازار هدف بسیار حایز اهمیت است و متخصصان طراحی هند از این موضوع کاملا مطلع هستند.
در دنیای کنونی رقابت همه جا به ویژه دربخش تولید به چشم میخورد. تولیدکنندگان همگی در تلاش هستند تا با عرضه محصولات ارزان تر، مشتریان بیشتری گرد خود جمع کنند و اگر شما در کشوری همچون هند و برخی دیگر از اعضا ASEAN باشید، کارتان حتما سختتر خواهد بود. هزینههای تولید را در بسیاری از مواقع نمیتوان کاهش داد. پس باید به دنبال روش دیگری بود. تغییر در طراحی یکی از بهترین روش هاست. شما میتوانید با انجام بعضی تغییرات جزیی بر روی بستهبندی قبلی، مشتریان خود را حفظ و حتی مشتریان جدید برای خود جذب کنید. با کاهش هزینههای طراحی نیز میتوان به اقتصادیتر بودن روند تولید کمک کرد چرا که پس از تولید نهایی محصول، اگر محصول موفق باشد، سود آن به تمامی افراد دست اندر کار صنعت میرسد.
این شرکتها در انجام کارهایشان بسیار زیرکانه عمل میکنند و همواره به دنبال گارانتی فعالیتهای خود میباشند. این شرکتها با عقد قراردادهای غیرقابل بازگشت، این اجازه را به مشتری خود نمیدهند تا تحت هیچ شرایطی قرارداد خود را فسخ کند و از طرفی، خود شرکت ملزم میشود تا اطلاعات دریافتی از مشتری را به دیگری منتقل نکند و آنها را کاملا محرمانه حفظ نمایند. در بازارهای پر رقابت امروزی، چنین استراتژیهایی حتما منجر به حفظ بازار و افزایش مشتریان خواهد گردید. حتی فراتر از آن تمامی فرآیند تولید طراحی، توسط تصمیمات اصلی از پیش تعیین شده کنترل میگردد تا هیچ تناقضی در رفتار شرکت در برابر اصول اولیه وجود نداشته باشد.
اما فرآیند کنترل به این صورت است که شرکت طراح پس از دریافت سفارش از سوی مشتری، اقدام به انجام طراحی اولیه نموده و آن را برای اخذ تاییدیه به مرکز کنترل ارجاع میدهد. در این زمان، مرکز کنترل با بررسی دوباره طرح، در مورد تناسب طرح با مخارج و دیگر جنبههای قرارداد، نظر خود را اعلام میکند و تا زمانی که این مرکز طرح را تایید ننماید، طرح به مرحله بعدی راه نخواهد یافت. به محض اینکه طرح مراحل تاییدیه را گذراند، کارها بر اساس طرح از پیش تدوین شده پیش رفته و پروژه به مشتری تحویل میشود.
از دیگر وظایف این مرکز همانا نظارت بر کار نهایی انجام شده و مقایسه آن با خواسته مشتری است. از طرفی دیگر، این مرکز پروژه تولید شده را از نظر ابعاد، رنگ و دیگر جنبهها با ماشین آلات مورد استفاده مشتری میسنجد تا از این که طرح به خوبی بر روی محصول نهایی چاپ میشود، اطمینان حاصل نماید. تمامی افراد مربوط به پروژه از طریق سیستم آنلاین که از نظر حفاظتی کاملا ایمن است، با هم در ارتباط هستند. شاید یک مشتری که در ایالات متحده قرار دارد، در حال تماس و صحبت با مرکز کنترلی در چین برای محصولی است که قرار است در اندونزی به فروش برسد. نکته جالب توجه در مورد اینبخش کار این جاست که تمامی موارد مذکور به صورت الکترونیکی صورت میپذیرد و هیچ گونه حرکت فیزیکی برای برقراری ارتباط اتفاق نمیافتد.
بر خلاف گستردگی و پراکندگی کارهایی که باید توسط این گروههای طراحی انجام پذیرد و با توجه به مشکلات قانونی و بعضا فنی که به طور معمول در خلال فرآیند کار پیش میآید، تمامی افراد دست اندر کار سخت در تلاش هستند تا انجام پروژهها با حداقل تصادفات و اشتباهات همراه باشد. در حین کار، گزارشهایی از روند طراحی تهیه و بررسی میشوند تا کیفیت کار کاملا حفظ شود. در حقیقت حد استاندارد در نظر گرفته شده برای اشتباهات و تصادفات در حین کار در این شرکت، ۵/۰ درصد در نظر گرفته شده که آن هم اجتناب ناپذیر است.
از آنجا که این شرکتهای طراحی تنها مسوول طراحی بستهبندی نیستند و مسوولیت مسایل فنی پیش از تولید را نیز بر عهده دارند، امکان بروز اشتباه یا تصادفات در تمامی بخشها ممکن میشود. در حقیقت مرکز طراحی، مسوولیت تمامی پروژه را بر عهده دارد. از این رو باید در انجام کارها بسیار حساس و پر وسواس عمل کنند.
با توجه به پیچیدگی کار و گستردگی تعداد نفرات و آژانسهای واسطهای، شرکتهای طراح مجبورند کار خود را به سریعترین شکل ممکن به انجام رسانند و در این راه وجود یک سری طرحهای از پیش طراحی شده و آماده به صورت دوبعدی و سه بعدی میتواند بسیار مفید باشد. همان طور که میدانیم، بستهبندی امروزه بسیار پر تنوعتر از گذشته است و ما محصولات را در قالبهای مختلف هم چون تیوب، جعبه، کیسه، کارتن و بسته بندیهای پلاستیکی بلیستر در فروشگاهها میبینیم.
این شرکتها باید طراحیهای ۲ بعدی و ۳ بعدی مختلفی برای هر کدام از این انواع بستهبندی را به صورت آماده و البته همانند یک قاب در دسترس داشته باشند تا هر زمان که نیاز شد، این قابها را به طرق مختلف آراسته و طرح مورد نظر را از آن بیرون آورند. اما بعضی اوقات کار به این آسانی هم نیست و آنها باید طرح را بر روی بطریها در اندازههای مختلف یا بر روی درب پوش آنها اجرا نمایند. برای چنین مواقعی، متخصصان طراحی یک سری استانداردهایی را طراحی نمودهاند و بر طبق آنها عملیات و فرآیند طراحی را انجام میدهند. البته در این مسیر، آنان توجه ویژهای نیز به نوع استفاده از بطری و فرآیند تولید مایع درون آن و همچنین چگونگی پر شدن بطری، مبذول دارند. چنین فرآیندهای پیچیدهای، پیچیدهتر نیز میشود وقتی که یک محصول قرار است در جاهای مختلف تولید گردد. چرا که در این صورت تمامی محاسبات و چانه زنیها چند برابر میشود.
با توجه به تمامی تلاشهای انجام شده در زمینه طراحی بستهبندی، آن هم به این صورت واحد و یکپارچه، متوجه میشویم که بیشترین سود از این فعالیتهای طاقت فرسا را صاحبان محصولات میبرند. این در حالی است که هزینههای این صنایع نیز به طور چشمگیری کاهش یافته است. دلیل این مدعا کاملا واضح است چرا که تا پیش از این، شرکتها خود اقدام به طراحی بستهبندی مورد نیازشان میکردند ولی هم اکنون این شرکتهای طراحی هستند که با سرمایه گذاریهای وسیع در زمینه خدمات طراحی بستهبندی، این کار را به بهترین شکل ممکن و با هزینهای مناسب به انجام میرسانند. با انجام این کار، برخی دیگر از وظایف شرکتهای تولیدی به صورت خودکار به گردن طراحان افتاده که از آن جمله میتوان به طراحی بارکد اشاره کرد.
پیش از این طراحی بارکد درون شرکت تولیدی صورت میپذیرفت ولی اکنون این کار را نیز طراحان بر عهده دارند. حتی در برخی موارد که یک شرکت مایل به انجام تبلیغات پیش از روانه کردن محصول به بازار یا حتی پیش از آماده شدن واقعی کارخانه برای تولید آن محصول میباشد، این شرکتهای طراحی هستند که اقدام به تولید نمونههای ۳ بعدی از بستهبندی و محصول ها،ند و یا حتی پا را از این نیز فراتر نهاده و نمونههای نمایشی از یک محصول را تولید ها،ند تا در امر تبلیغات از آنان استفاده شود. فناوری در زمینه طراحی کمکهای شایانی به طراحان نموده و دیگر آنان مجبور نیستند برای تهیه یک تصویر، از عکس واقعی آن استفاده نمایند بلکه با سفارش این کار به متخصصان فتوشاپ خود، تمامی این مراحل پر هزینه را به صورت کاملا به صرفه و اقتصادی پشت سر میگذارند. وظایف مرکز طراحی بستهبندی از این نیز فراتر رفته و این مرکز حتی مسوولیت جمعآوری تمامی اطلاعات و طبقهبندی آنها در مورد محصول و انجام عملیات بازاریابی محصولات را نیز بر عهده دارد.
جالب توجه است که وقتی تمام کارهای مذکور را خود شرکت تولیدکننده محصول میخواهد انجام برساند، بازه زمانی بین ۱۲ تا ۱۴ ماه نیاز است. حتی اگر شرکت، شرکتی بسیار بزرگ و مجهز باشد. ولی وقتی تمامی این فعالیتها را مرکز طراحی بر عهده میگیرد، این زمان به یک دهم کاهش مییابد. در چند مورد، تمامی این کارها تنها طی ۲ هفته انجام پذیرفته است.
هم اکنون تعدادی از شرکتهای معتبر و بزرگ با آگاهی از استعداد شرکتهای هندی در زمینه طراحی تمامی کارهای خود را به آنان محول نمودهاند و به طور کاملا واضح از این امر خشنود هستند که این ثمره تلاش تمامی متخصصان و به کارگیری خلاقیت و نوآوری در بالاترین میزان ممکن است. صنعت طراحی و بستهبندی در هند تا حدی پیشرفت کرده که آن را به راحتی و به جرات میتوان صنعتی جهانی دانست که قابلیت حضور در تمامی بازارهای جهانی را داراست.